Włoska pizza to coś więcej niż tylko jedzenie – to tradycja, sztuka, emocje i ogromna duma narodowa. Dla Włochów to niemal świętość, dla reszty świata – obiekt zachwytu i niekończącej się inspiracji. Ale czy wiesz, że pizza włoska to nie tylko Margherita i Capricciosa? W zależności od regionu, miasta czy nawet… konkretnego piekarza, spotkasz zupełnie inne wersje tej samej potrawy.

Jeśli więc chcesz zanurzyć się w świat prawdziwej włoskiej pizzy – usiądź wygodnie i poznaj najpopularniejsze rodzaje pizzy we Włoszech, które podbijają podniebienia nie tylko w Neapolu czy Rzymie, ale i na całym świecie.

1. Pizza Napoletana – królowa wszystkich pizz

Nie sposób zacząć inaczej. Pizza neapolitańska to ta, od której wszystko się zaczęło. Chroniona unijnym certyfikatem TSG (Gwarantowana Tradycyjna Specjalność), pieczona w piecu opalanym drewnem w temperaturze ok. 450–500°C, przez… 90 sekund.

Charakterystyczne cechy?

• Cienki środek
• Grube, puszyste, lekko przypieczone brzegi
• Miękka i elastyczna – z łatwością się zgina
• Najczęściej spotykana w dwóch wariantach:
  • Margherita – sos z pomidorów San Marzano, mozzarella fior di latte, bazylia, oliwa
  • Marinara – sos pomidorowy, czosnek, oregano, oliwa (bez sera!)

To pizza z historią i duszą. Skromna w składnikach, ale pełna smaku. Prawdziwy must-have, jeśli kochasz włoskie klimaty.

2. Pizza Romana – chrupiąca kuzynka z Rzymu

Ciasto przygotowywane jest z mąki i oliwy z oliwek, dzięki czemu jest bardziej kruche i mniej elastyczne. W Rzymie często spotkasz ją jako:

• Pizza al taglio – sprzedawaną na wagę, pokrojoną w prostokąty, podawaną na wynos. To popularna przekąska uliczna, idealna na szybki lunch. Znajdziesz tu nie tylko klasyczne składniki, ale też bardziej wyszukane kompozycje – ziemniaki, mortadelę, kremy warzywne, a nawet owoce.
• Pizza tonda alla Romana – okrągła, cienka i chrupiąca, podawana w restauracjach. Charakteryzuje się idealnie płaskim spodem, który niemal „pęka” pod zębami. Jeśli lubisz pizzę na cienkim, dobrze wypieczonym cieście – ta wersja to strzał w dziesiątkę.

3. Pizza Siciliana – sycylijska wariacja z południa

Na Sycylii króluje pizza sfincione – grubsza, bardziej puszysta, często przypominająca focaccię. Piekarze z Palermo lubią podawać ją z:

• sosem pomidorowym z dodatkiem cebuli,
• startym serem pecorino,
• anchois,
• bułką tartą i oregano na wierzchu.

To pizza bardziej „domowa”, często serwowana w prostokątnych kawałkach i jedzona na zimno. Syta, aromatyczna, inna niż wszystko, co znajdziesz na kontynencie – a jednocześnie pełna południowego charakteru.

4. Pizza alla pala – podawana na drewnianej desce

To specjalność regionu Lazio. „Pala” oznacza łopatę, a nazwa odnosi się do sposobu pieczenia i podawania pizzy – na drewnianej desce. Pizza alla pala jest:

• długa, prostokątna,
• wypiekana w wysokiej temperaturze bezpośrednio na kamieniu,
• z chrupiącą skórką i puszystym środkiem.

Zazwyczaj podawana „na wynos” lub w formie przystawek, z różnymi dodatkami: świeżymi warzywami, mozzarellą di bufala, wędlinami dojrzewającymi, grillowaną cukinią czy karczochami. To kulinarny kompromis między pizzą a focaccią – i wcale nie taki mały!

5. Pizza al metro – pizza na metr

Idealna na większą grupę – pizza al metro to pizza, która nie kończy się na jednym talerzu. Serwowana jest na specjalnych, długich deskach – może mieć metr długości albo więcej!

Ciasto przypomina to z pizzy neapolitańskiej, ale jest nieco cieńsze. Włoskie restauracje oferujące tę wersję dają możliwość wyboru różnych smaków na jednym „metrze” – świetne rozwiązanie dla niezdecydowanych.

6. Pizza fritta – pizza… smażona

Brzmi nietypowo? Dla mieszkańców Neapolu to klasyk. Pizza fritta to ciasto do pizzy wypełnione farszem (np. ricottą, salami, mozzarellą), zlepione na pół i… smażone na głębokim oleju jak pieróg. To niezwykle sycąca i aromatyczna wersja pizzy, którą sprzedaje się na ulicach Neapolu od pokoleń.

Choć nieco cięższa niż pieczona siostra, zachwyca chrupkością i intensywnością smaku. Jeśli szukasz czegoś bardziej „comfort food” – to idealna opcja.

7. Pizza bianca – bez sosu pomidorowego

Choć wielu nie wyobraża sobie pizzy bez sosu pomidorowego, Włosi pokazują, że można inaczej – i równie pysznie. Pizza bianca to pizza „biała”, czyli bez sosu pomidorowego. Jej smak budują:

• oliwa z oliwek,
• ser (często ricotta, mozzarella, gorgonzola),
• czosnek, zioła, cebula,
• sezonowe dodatki (np. ziemniaki, grzyby, szpinak, szynka).

To bardziej delikatna, kremowa wersja pizzy, idealna dla tych, którzy chcą odkrywać mniej oczywiste smaki.

🍕 Podsumowanie: Pizza włoska to nie jedno danie – to cały świat smaków

Włoska pizza to nie tylko kształt i sposób pieczenia – to historia regionów, tradycja rodzinnych receptur i lokalne składniki, które tworzą coś niepowtarzalnego. Od klasycznej Margherity po eksperymentalną pizzę z ziemniakami i rozmarynem – każda z nich ma swoje miejsce na kulinarnej mapie Włoch.

I właśnie dlatego, gdy odwiedzasz dobrą pizzerię, warto spróbować różnych wersji – nawet jeśli na początku brzmią nietypowo. Bo każda z nich to inna podróż, inny klimat i inny rodzaj zachwytu.

Smacznego – albo po prostu: Buon appetito!🍕